ایمان و تقوا سرچشمه برکات مادی و معنوی
در آيات 16 و 17 سوره جن سخن از پاداش دنيوى مؤمنان است، مى فرمايد: «اگر آن ها (جن و انس) بر طريقه ايمان استقامت ورزند ما آن ها را با آب فراوان سيراب مى كنيم»(وَ أَنْ لَوِ اسْتَقامُوا عَلَى الطَّرِيقَةِ لَأَسْقَيْناهُمْ ماءً غَدَقاً). باران رحمت خود را بر آن ها فرو مى باريم، و منابع و چشمه هاى آب حيات بخش را در اختيارشان مى گذاريم، و آنجا كه آب فراوان است همه چيز فراوان است، و به اين ترتيب آن ها را مشمول انواع نعمت ها قرار مى دهيم.
اين براى چندمين بار است كه قرآن مجيد روى اين مطلب تكيه مى كند كه ايمان و تقوى نه تنها سرچشمه بركات معنوى است كه موجب زیادی روزی های مادى و فراوانی نعمت و آبادى و عمران و بركت مادى نيز مى باشد. البته آن چه مايه فراوانی نعمت مى شود، استقامت بر ايمان است نه اصل ايمان، زيرا ايمان موقت و زودگذر نمى تواند چنين بركاتى از خود نشان دهد، مهم استقامت بر ايمان و تقوى است كه پاى بسيارى در آن لنگ و لرزان است.
سپس به حقيقت ديگرى در همين رابطه اشاره كرده، مى افزايد: «منظور اين است كه ما آن ها را با فراوانی نعمت بيازمائيم»(لِنَفْتِنَهُمْ فِيهِ). آيا فزونى نعمت مايه غرور و غفلت آن ها مى شود؟ يا سبب بيدارى و شكر گزارى و توجه بيشتر به خدا؟
و از اينجا روشن مى شود كه يكى از اسباب مهم امتحان الهى فراوانی نعمت است، و اتفاقا آزمايش به وسيله نعمت از آزمايش به وسيله عذاب سخت تر و پيچيده تر است، زيرا طبيعت فزونى نعمت، سستى و تنبلى و غفلت و غرق شدن در لذائذ و شهوات است، و اين درست چيزى است كه انسان را از خدا دور مىسازد و ميدان را براى فعاليت شيطان آماده مىكند تنها كسانى مى توانند از عوارض نامطلوب فراوانی نعمت در امان بمانند كه همیشه به ياد خدا باشند، ذكر او را فراموش نكنند، و با يادآوري هاى مداوم خانه قلب را از نفوذ شياطين حفظ کنند. از این رو می فرماید: « و هر كس از ذكر پروردگارش روى گردان شود، او را به راه عذاب شديد و روز افزونى مى برد» (وَ مَنْ يُعْرِضْ عَنْ ذِكْرِ رَبِّهِ يَسْلُكْهُ عَذاباً صَعَداً).
به اين ترتيب، در این آيات، از يك سو رابطه ايمان و تقوى را با فراوانی نعمت بيان مىكند، و از سوى ديگر رابطه فزونى نعمت را با آزمون هاى الهى، و از سوى سوم رابطه روی گرداندن از خدا را با عذاب مشقت بار و روز افزون، و اين ها حقايقى است كه در آيات ديگر قرآن نيز به آن اشاره شده است. چنان كه می فرماید: «هر كس از ياد من روى گردان شود، زندگى تنگ و سختى خواهد داشت».(طه/124).
آرى تقوا است كه به انسان آگاهى مى دهد، همانگونه كه آگاهي ها به انسان تقوا مى بخشد، يعنى اين دو در يكديگر تاثير متقابل دارند، لذا در حديث معروفى مى خوانيم: «هر گاه شياطين و خوهاى شيطانى بر قلب هاى آدميان مسلط نمى شدند مى توانستند به ملكوت و باطن آسمان و جهان هستى بنگرند». تقوا يك نيروى كنترل درونى است كه انسان را در برابر طغيان شهوات حفظ مى كند، و در واقع نقش ترمز نيرومندى را دارد كه ماشين وجود انسان را در پرتگاه ها حفظ و از تندروي هاى خطرناك، باز مى دارد.
در حدیثی امير مؤمنان على (ع) مى فرمايد: «تقوا همچون مركبى است راهوار كه صاحبش بر آن سوار است و زمامش در دست او است و تا دل بهشت او راه پيش مى برد» البته تقوا به اين نيست كه انسان انزوا و گوشه گيرى انتخاب كند، بلكه بايد در دل اجتماع باشد و اگر اجتماع آلوده بوده خود را حفظ كند.
تهیه کننده : امیر حسین خوشرو اول – معاونت فناوری آموزشگاه
تائید کننده : آقای سعید حیدریان – معاونت پرورشی آموزشگاه